Kim jest osoba prawna?

Wśród podmiotów określonych prawem cywilnym znajduje się osoba prawna. Kategorią osoby prawnej określamy różne podmioty, które postaramy się scharakteryzować w dzisiejszym wpisie.

Osobę prawną opisuje art. 33 kodeksu cywilnego zgodnie, z którą to definicją jest to zarówno Skarb Państwa (państwo), jak i jednostki organizacyjne (spółki, partie polityczne, fundacje itd.).  Osoba prawna jest bytem samodzielnym, wyposażonym w zdolność prawną oraz w zdolność do czynności prawnej, w tym zdolność sądową i procesową. W polskim prawie nie ustalono ogólnych cech charakteryzujących osobę prawną, ale wskazano konkretne typy podmiotów i organizacji tę osobowość posiadających.

Kategoria osoby prawnej rozwinęła się ze spółek handlowych, istniejących już w starożytnym Rzymie, jednak jej dynamiczny rozkwit przypada na rozwój kapitalizmem, odpowiadając na jego bezpośrednie potrzeby. Pozwala ona koncentrować kapitał zarządzany przez grupę ludzi, przy jednoczesnym ograniczeniu odpowiedzialności osób zrzeszonych w ramach danej jednostki organizacyjnej.

Każda osoba prawna, skonstruowana na wzór osób fizycznych, ma swoja nazwę, siedzibę i organy. Organami osoby prawnej jest człowiek, pełniący rozmaite funkcje, w zależności od tego jak normy prawne określiły te funkcje. Działania organu utożsamia się w prawie z działaniami samej osoby prawnej.

Istnieją osoby prawne zajmujące się działalnością gospodarczą oraz osoby prawne realizujące cele społeczne. Zgodnie z powyższym osoby prawne dzieli się na dwa typy: typ korporacyjny i typ fundacyjny.

Osoby prawne kształtują się według trzech modeli. Tryb erekcyjny zakłada, że powstaje ona wskutek ustawy czy rozporządzenia powołanego przez władzę państwową. Tryb koncesyjny zakłada powołanie osoby prawnej przez założycieli z tym, że konieczna jest zgoda organu państwa. Tryb rejestracyjny należy do najpopularniejszych sposobów powoływania osób prawnych w Polsce i odbywa się od wskutek wpisania osoby prawnej do odpowiedniego rejestru (Krajowy Rejestr Sądowy).

Co interesujące, osoba prawna posiada również prawo do ochrony dóbr osobistych – jest to istotne w kontekście czynności mogących prowadzić do kradzieży tajemnic przedsiębiorstwa.